چرخه حیات دامنه چیست؟

چرخه حیات دامنه چیست؟ در دنیای دیجیتال، دامنه ها نقش کلیدی در شناسایی وب سایت ها دارند، اما فراتر از این نقش ساده دامنه ها یک چرخه حیات مشخص را طی می کنند که از ثبت اولیه تا حذف کامل متغیر است. گاهی ممکن است بر اثر بی احتیاطی و یا فراموشی یک دامنه ارزشمند را از دست بدهید! پس اگر به این موضوع علاقمند هستید توصیه ما این است که با چرخه حیات دامنه ها و مدت زمان هر دوره از عمر دامنه آشنا شوید تا در آینده مشکلی برایتان رخ ندهد. در این مقاله از بلاگ وب داده به مفهوم domain life cycle و چرخه حیات دامنه های بین الملل و ir می پردازیم.

چرخه حیات دامنه چیست؟

Domain Life Cycle یا چرخه حیات دامنه اصطلاحی است که به مجموعه مراحلی که یک دامنه طی می‌کند گفته می‌شود. دامنه ای که انتخاب می‌کنید برای دوره ای بین 1 تا 10 سال ثبت می شود و بصورت مادام العمر به دارنده آن تعلق ندارد به عبارت دیگر شما با خرید دامنه آن را برای مدت معینی اجاره می کنید و در فواصل زمانی معینی باید آن را تمدید نمایید.

به عبارت دیگر، چرخه حیات دامنه فرآیندی منظم و تعریف شده است که مسیر حرکت یک دامنه از لحظه تولد (ثبت) تا پایان عمر (حذف) را تحت نظارت دقیق Internet Corporation for Assigned Names & Number) ICANN)، مشخص می کند. این چرخه شامل مراحلی کلیدی همچون ثبت، تمدید، انقضا، بازخرید و حذف نهایی است و هر مرحله دارای بازه زمانی و شرایط خاص خود است که در ادامه برای شما شرح خواهیم داد.

پس بطور خلاصه می توان گفت، دامین ابتدا ثبت می شود و پس از آن وارد حالت فعال می شود که در این حالت برای مدت زمان مشخص از آن استفاده می‌کنید، پس از اتمام این مدت برای ادامه استفاده باید قبل از منقضی شدن آن را تمدید نمایید. چنانچه مالک دامنه قبل از این زمان دامنه خود را تمدید نکند طی فرآیندی در صورت عدم بازیابی، در نهایت دامنه از چرخه حیات خارج و اصطلاحا آزاد شده و می‌تواند در اختیار دیگری قرار بگیرد.

دامنه Domain چیست؟

قبل از اینکه به مراحل چرخه حیات دامنه بپردازیم بهتر است با مفهوم domain و اینکه دامین چیست آشنا شوید. پس ابتدا با یک مثال شروع می کنیم، زمانی که در مرورگرتان سرچ می کنید اگر به نوار آدرس مرورگر خود دقت کنید دامنه را خواهید دید. همانطور که در تصویر زیر می بینید من وب داده را سرچ کرده ام . “webdade” نام اصلی دامنه یا SLD است و “com.” پسوند یا TLD دامنه است. مجموع “webdade.com” نام دامنه یا domain name است. در تصویر زیر به صورت کامل یک آدرس سایت یا URL را برایتان تشریح کرده ایم.

به عبارت دیگر؛ دامنه یا دامین، آدرس منحصر به فرد یک وبسایت در دنیای اینترنت است که به کاربران امکان می دهد تا با وارد کردن آن در نوار مرورگر خود، به محتوای مورد نظرشان دسترسی پیدا کنند. مانند: google.com

TLD چیست؟
Top-Level Domain (TLD) به آخرین قسمت از آدرس وبسایت، درست بعد از نقطه پایانی گفته می شود. به مفهوم ساده تر، TLD همان پسوند دامنه است که به دسته بندی و شناسایی وب سایت ها در اینترنت کمک می‌کند. برخی از پسوندهای محبوب عبارتند از : “net” ، “.com.” و “org.”

انواع پسوند دامنه

دامین ها از بخش های مختلفی تشکیل شده اند که مهم ترین آنها پسوند یا TLD است. این پسوند بعد از نقطه “.” قرار می گیرد و نوع و ماهیت وبسایت را مشخص می کند، پس انتخاب پسوند مناسب یکی از تصمیم های مهم در ایجاد یک وبسایت است زیرا بر سئو، برندینگ و اعتبار وبسایت شما تاثیرگذار است. حال خود TLD ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:

1- پسوند های عمومی دامنه gTLD یا Generic Top-Level Domain

GTLD ها دامنه هایی هستند که برای استفاده عمومی در سراسر جهان طراحی شده اند و محدودیت جغرافیایی ندارند. برخی از محبوب ترین آنها عبارتند از:

• .com: مخفف شده Commercial
• .net : مخفف شده network
• .org : مخفف شده Organization
• .info : مخفف شده Information
• .biz : مخفف شده Business

2- پسوند دامنه بر اساس نام کشورها یا ccTLD

ccTLD یا Country Code Top-Level Domain به معنی دامنه سطح بالای کد کشور است. این نوع دامنه ها به یک کشور یا منطقه خاص تعلق دارند و معمولا با کد دو حرفی مربوط به همان کشور نمایش داده می شوند مانند:

• ir. : ایران
• uk. : بریتانیا
• eu. : اتحادیه اروپا
• ae. : امارات متحده
• و غیره

مراحل چرخه حیات دامنه بین الملل

اکنون که با دامین و انواع پسوند های آن و نیز ماهیت چرخه حیات دامنه آشنا شدید به مراحل این چرخه می پردازیم. domain life cycle مسیر مشخصی است که یک دامنه از زمان ثبت اولیه تا حذف نهایی از دیتابیس های جهانی طی می کند. این چرخه تحت نظارت سازمان بین المللی برای نام های دامنه یا ICANN و با رعایت قوانین و مقررات مشخصی انجام می شود. در ادامه مراحل مختلف چرخه حیات دامنه های بین‌الملل را بررسی می کنیم:

1.ثبت دامنه (Registration)

اولین مرحله از چرخه حیات دامنه ثبت آن است. در این مرحله متقاضی با پرداخت هزینه مشخص نام دامنه مورد نظر خود را از یک ثبت کننده (Registrar) خریداری یا به عبارتی اجاره می‌کند، در حقیقت می توان گفت دامنه را برای مدت معینی که معمولا بین 1 تا 10 سال متغیر است رزرو می‌کند. برای ثبت نام یک دامنه، نام مورد نظر باید منحصر به فرد بوده و قبلا توسط شخص دیگری ثبت نشده باشد. پس ثبت دامنه یک مرحله مهم برای ایجاد برند شخصی شما است.

مهم ترین مساله برای ثبت دامنه در دسترس بودن آن است و از آنجایی دامنه باید منحصر به فرد باشد می‌توانید امکان ثبت دامنه مورد نظرتان را از طریق لینک زیر بررسی نمایید و آن را ثبت نمایید.

2. دوره فعال (Active)

در چرخه حیات دامنه ها، پس از ثبت، دامنه وارد دوره فعال می شود. در این دوره دامنه به صورت کامل فعال بوده و می توانید از آن برای میزبانی وب سایت خود استفاده کنید. در این دوره در صورتی که تمایل داشته باشید دامنه را به دیگری منتقل کنید یا تغییری در مشخصات آن ایجاد کنید، پس از گذشت 60 روز از ثبت دامنه خود می توانید این کار را انجام دهید.

طول دوره فعال بودن دامنه شما حداقل یک سال و در صورت نیاز به تمدید جهت حفظ مالکیت دامنه می بایست قبل از پایان دوره فعال بودن آن اقدام به تمدید آن نمایید و حداکثر دوره فعال بودن یک دامنه بین الملل 10 سال است. در صورت عدم تمایل دامنه شما وارد مرحله انقضا می شود.

3. دوره انقضا دامنه (Expired)

در صورتی که مدت زمان اعتبار دامنه به پایان برسد و مالک دامنه قبل از تاریخ انقضای آن اقدام به تمدید دامنه نکند، وضعیت دامنه تغییر کرده و وارد دوره انقضا می شود. در این دوره از چرخه حیات دامنه، دامنه همچنان در اختیار شماست اما امکان استفاده از آن را نخواهید داشت به این معنا که، خدماتی از قبیل ایمیل، میزبانی و غیره دیگر در دسترس نیستند. پس توجه به زمان انقضای دامنه بسیار حائز اهمیت است.

بازه زمانی دوره انقضا دامنه به نوع پسوند دامنه شما و قوانین و سیاست های آن بستگی دارد و معمولا بین 30 تا 45 روز است. به این معنی که پس از پایان دوره فعال دامنه، شما 45 روز فرصت دارید تا دامنه خود را با همان قیمت تمدید نمایید، در صورتی که در این مدت اقدام به تمدید دامنه نکنید، وارد مراحل بعدی چرخه حیات دامنه خواهید شد.

به دلیل اهمیت حفظ مالکیت دامنه، توصیه می شود که همیشه چند روز قبل از پایان دوره فعال، اقدام به تمدید دامنه نمایید تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود.

4. دوره بازخرید دامنه (Redemption Period)

پس از انقضا دامنه در صورتی که در دوره 45 روزه مشخص شده موفق به تمدید دامنه نشوید، یک دوره بازخرید در نظر گرفته می شود در این دوره فقط مالک دامنه می تواند با پرداخت هزینه بیشتری دامنه خود را بازیابی کند تا به مرحله فعال برگردد، که مدت زمان دوره بازخرید، از چرخه حیات دامنه در ICANN نیز 30 روز در نظر گرفته شده. این دوره بخش مهمی از چرخه حیات دامنه‌ ها است زیرا در صورت عدم تمدید قرار است اطلاعات مربوط به دامنه شما حذف شود.

پس به عبارت دیگر در دوره بازخرید دامنه، دارنده دامنه 30 روز دیگر فرصت دارد تا نام دامنه خود را داشته باشد و این مرحله قابل تجدید نخواهد بود بلکه یک فرصت است که با پرداخت هزینه بیشتر دامنه خود را حفظ کنید و همچنان در این دوره نیز سایت شما قابل استفاده نخواهد بود.

5. دوره حذف (Pending Delete)

در صورتی که دامنه شما تا پایان دوره 30 روزه بازخرید هنوز تمدید نشده باشد، وارد مرحله “در انتظار حذف” می شود. این دوره از چرخه حیات دامنه فقط 5 روز طول می‌کشد و هیچ اقدام دیگری نمی توانید انجام دهید و در نهایت دامنه برای همیشه حذف می شود، سپس برای ثبت در دسترس دیگران قرار می گیرد. توجه داشته باشید که در این دوره، امکان تمدید نام دامنه وجود نخواهد داشت.

📌 نکته: دقت داشته باشید که بازه های زمانی ذکر شده در چرخه حیات دامنه تقریبی هستند و ممکن است بسته به نوع پسوند دامنه و سیاست های رجیسترار آن متفاوت باشند.

پس از گذشت مراحل حیات دامنه که در بالا ذکر شد، دامنه بصورت کامل حذف می شود. به عبارتی در روز ششم پس از حذف شدنِ کامل اطلاعات دامنه از دیتابیس، امکان ثب مجدد آن برای سایر افراد فراهم می شود.

1. مرحله ثبت دامنه

در این مرحله دامنه برای ثبت آزاد بوده و شما با پرداخت هزینه مشخص، دامنه مورد نظر خود را از یک Registrar ایرانی خریداری می کنید. در نظر داشته باشید لازم است در پنل ایرنیک شناسه کاربری ایجاد کنید. در وب داده ثبت دامنه بصورت آنی برای شما انجام خواهد شد.

2. دوره فعال

پس از ثبت دامنه .ir، دامنه شما وارد دوره فعال (Active) می شود که مدت زمان آن بین 1 تا 5 سال قابل انتخاب است. در برخی موارد، در صورتی که دامنه شما توسط نمایندگان یا ایرنیک رزرو شده باشد (به دلایل مختلفی مانند شباهت به نام های تجاری یا اشخاص) بین 10 تا 15 روز در این حالت قرار می گیرد تا دامنه بوسیله ایرنیک بررسی شود.

3. دوره انقضا دامنه

در این دوره از چرخه حیات دامنه، پس از اینکه دامنه رزرو شما منقضی شد، به مدت 30 روز زمان خواهید داشت تا دامنه خود را تمدید کنید. ما در وب داده از 30 روز قبل از فرارسیدن تاریخ انقضا دامنه با استفاده از چندین یادآور در فواصل زمانی متفاوت، از طریق ایمیل و ارسال پیامک یادآوری های لازم را جهت تمدید دامنه انجام خواهیم داد.

4. تمدید دامنه با پرداخت جریمه

اگر پس از گذشت مدت زمان 30 روزه جهت تمدید، نسبت به این کار اقدام نکردید، دامنه شما قفل شده و با پرداخت جریمه در بازه 30 روزه تمدید می شود، یعنی علاوه بر مبلغ تمدید می بایست مبلغی معادل هزینه تمدید یک ساله را به عنوان جریمه پرداخت نمایید.

5. دوره حذف دامنه و آزاد شدن

در صورتی که در دوره تمدید نیز موفق به تمدید دامنه خود نشدید، پس از گذشت این 60 روز دامنه شما وارد مرحله حذف می شود. در این دوره امکان ثبت، تمدید و انتقال دامنه شما وجود نداشته و این دوره بین 1 تا 10 روز انجام می شود و پس از طی این فرآیند دامنه آزاد خواهد شد و امکان ثبت مجدد آن توسط سایرین فراهم می شود.

یکی از سایت هایی که از طریق آن می توانید اطلاعات دامین را بررسی کنید، وبسایت whois است. ابزاری بسیار مفید برای دسترسی به اطلاعات مربوط دامنه از جمله تاریخ ثبت و انقضای دامنه، نام رجیسترار و سایر اطلاعات فنی.

چگونه از انقضا دامنه جلوگیری کنیم؟

انقضای دامنه می تواند به معنای از دست رفتن هویت آنلاین شما و تمام تلاش هایی که برای ساخت برند خود انجام داده اید باشد، برای جلوگیری از این اتفاق چند راهکار وجود دارد:

• تنظیم یادآور تمدید با استفاده از ابزارهای تقویم آنلاین.
• فعال کردن تمدید خودکار، از این طریق دامنه شما بصورت خودکار تمدید می شود که از این طریق احتمال فراموشی تمدید کاهش می یابد.
• استفاده از خدمات مدیریت دامنه، برخی شرکت ها خدمات مدیریت دامنه شامل تمدید خودکارف نظارت بر وضعیت دامنه و سایر خدمات مرتبط به آن را انجام می دهند.
• استفاده از یک رجیسترار معتبر، که علاوه بر ارائه خدمات با کیفیت، به شما یادآور تمدید دامنه و پشتیبانی مناسب را ارائه می دهد.

نتیجه گیری

ثبت دامنه، آغاز یک سفر آنلاین است با این حال حفظ و نگهداری یک دامنه نیازمند توجه و برنامه ریزی است و عدم تمدید به موقع آن، می‌تواند منجر به از دست رفتن هویت آنلاین و فرصت‌های کسب‌وکار شود. به عبارت ساده تر، هنگام خرید دامنه، شما در واقع آن را برای یک دوره زمانی مشخص اجاره می کنید. در طول این دوره دامنه به طور کامل تحت کنترل شما خواهد بود، اما اگر این دوره به پایان برسد و شما اقدام به تمدید آن نکنید دامنه از دسترس خارج شده و امکان استفاده از آن سلب خواهد شد.

چرخه حیات دامنه از ثبت اولیه تا حذف نهایی، یک فرآیند حیاتی در دنیای وب است. ما در این مقاله از بلاگ وب داده به طور جامع مراحل مختلف این چرخه عمر را برای دامنه های بین المللی و ir. بررسی کرده ایم. از دامنه های عمومی com. گرفته تا دامنه های تخصصی تر همه آنها این چرخه را طی می کنند. امیدوارم این محتوا برای شما مفید بوده باشد.

سوالات متداول چرخه حیات دامنه ها